اهل سنت ایران؛ سرمایه تمدنی انقلاب اسلامی

*مجتبی احمدی

 

♦ انقلاب اسلامی و حیات جمعی فطرت محور

انقلاب اسلامی آغاز حرکتی رهایی بخش و انتقادی نسبت به شرایط حاکم بر سیستم اعتقادی جهان است که تلاش دارد فضای حیاتی بیشتری در این مرحله از تاریخ برای زندگی بشر در پروژه خلقت بر روی کره خاکی ایجاد کند. در واقع انقلاب اسلامی یک جنبش احیای حیات جمعی فطرت محور است که کانون نقد خود را مادی گرایی و منفعت طلبی و فردگرایی حاکم بر فرهنگ جهان قرار داد که امکان تجربه زندگی معنویت گرا و رهایی بخش را از انسان عصر مدرن سلب کرده است.  

 

♦ بازاندیشی برای بازگشت به خویشتن

در واقع این جنبش احیای فطرت به دنبال بازگشت انسان به خویشتن خویش و ایجاد جامعه ای مبتنی بر تعاون، همدلی و مهرورزی بود که امکان وحدت فطری جامعه بشری را فراهم می آورد از اینرو رهایی انسان از خودخواهی، طایفه گرایی و دیگرستیزی مقدمه حرکت به سمت حیات اجتماعی فطرت گرا است که برای دست یابی به این هدف ناگزیر از خودانتقادی هستیم تا مبتنی بر یک خوداگاهی تاریخی نسبت به زمینه های نزاع و تضاد طایفه ای و تکفیر گرایی از فروغلتیدن در دام این آموزه های تاریخمند تکفیرگرا بر حذر باشیم و حرکت بازاندیشانه به سمت ایجاد وحدت فطری و روحی جامعه بشری و تشکیل امت واحده جهانی را به پیش بریم.

 

♦ تنوع قومیتی – مذهبی ایران زمین، فرصتی برای تمرین وحدت در عین کثرت

در این میان برخورداری ایران زمین از تنوع مذهبی و قومیتی همچون اقوام عرب و کرد و بلوچ و ترکمن و آذری زبانان و  همچنین اهل سنت و حتی پیروان سایر ادیان توحیدی همچون ارامنه و یهودیان و زرتشتیان یک فرصت استثنایی برای اجرای پایلوت ایده امت واحده و حیات فطرت محور و همچنین اجرای الگوی وحدت در عین کثرت و کثرت در عین وحدت در کشور است. بر اساس این رویکرد توجه به تنوع قومیتی و مذهبی نه تنها تهدید تمدنی به حساب نمی آید بلکه فرصت و سرمایه ای تمدنی برای انقلاب اسلامی است.

 

♦ دو شرط ؛ خودآگاهی انتقادی درون مذهبی و تجربه زیست مشترک بین مذهبی 

البته بدیهی است که تحقق ایده امت واحده مستلزم تحقق دو امر پیشینی است نخست بسط خودآگاهی انتقادی در درون اقوام و مذاهب جهت اصلاح تفکرات طایفه ای و تکفیر زدایی از آموزه ها و تعالیم درون قومی و درون مذهبی و در نتیجه شکل گیری نوعی ذهنیت فطرت محور بین مذهبی و دوم بسط تجربه زیست مشترک و ایجاد بستر وحدت عملی و تعاون و همکاری بین مذهبی و بین قومی است.  

 

♦ تنوع قومیتی- مذهبی فرصتی برای عمق بخشی ایده امت واحده در خارج از مرزها

مزیت دیگر وجود تنوع قومیتی و مذهبی و ادیانی در ایران در راستای حرکت تمدنی انقلاب اسلامی عمق بخشی به ایده امت واحده در خارج از مرزهای ایران است. در واقع کارکرد و نقش مثبت دیگر اقوام و مذاهب بسط و صدور تجربه حیات فطرت محور به حوزه های فرهنگی مرتبط با ایشان در خارج از ایران است به طور مثال قوم بلوچ یک سرمایه تمدنی برای تاثیر گذاری و عمق بخشی ایده امت واحده در میان بلوچ های پاکستان و قوم ترکمن بر ترکمنستان و آذری زبان ها بر ترکیه و آذربایجان است.

 

♦ اهل سنت ایران سرمایه ای تمدنی برای رفع شکاف مذهبی ایران با جهان اهل سنت

 در این میان در صورت تحقق دو شرط پیشینی که در بالا بدان اشاره شد اهل سنت ایران به عنوان یک جریان فکری و فرهنگی مستقل و وحدت گرا و منتقد نسبت به تاریخمندی آموزه های تکفیری در نظام فکری اهل سنت می تواند نقشی مهم و تمدنی در حوزه ارتباطات میان فرهنگی ایران ایفا نماید و در از بین بردن شکاف مذهبی ایران با جهان اهل سنت و همچنین عمق بخشی ایده امت واحده در جهان اهل سنت کارکردی مثبت و سازنده داشته باشد و مخصوصا در شرایط کنونی که جهان اهل سنت در معرض بسط افکار و عقاید تکفیر گرایانه است زمینه خودآگاهی انتقادی و تاریخی در نقد تکفیرگرایی را فراهم آورد.

 

♦ شرط لازم؛ به رسمیت شناختن اهل سنت ایران

البته قائل شدن چنین نقشی برای اهل سنت ایران و همچنین انتظار از ایشان جهت ایفای کارکردی مثبت در عمق بخشی ایده امت واحده در خارج از مرزهای ایران مشروط به خودی پنداشتن ایشان از سوی سیاستگذاران و کارگزاران جمهوری اسلامی ایران و رسمیت بخشی به این جریان است. این در حالی است که علی رغم همه توجهات نظام جمهوری اسلامی ایران به اقلیت اهل سنت همچنان بسیاری از مطالبات برادران اهل سنت جامه عمل نپوشانده است لذا همچنان تا تحقق ایده امت واحده در داخل کشور فاصله بسیاری وجود دارد.

 

♦ کاروان سرزمین برادری فرصتی برای کاهش فاصله ها و تجربه زیست مشترک

با توجه به رویکرد فوق اتحادیه بین المللی امت واحده به عنوان یک تشکل مردم نهاد برآمده از عقلانیت تمدنی انقلاب اسلامی تلاش داشته است تا با تشخص بخشی به جریان اهل سنت ایران و همچنین ایجاد بستری برای زیست مشترک بین مذهبی زمینه همگرایی هر چه بیشتر مذاهب و اقوام در داخل کشور را فراهم آورد لذا مجموعه کاروان های سرزمین برادری به مقصد ۳ استان برخوردار از اهل سنت ایران سیستان و بلوچستان، کردستان و گلستان که با حضور اساتید حوزه و دانشگاه و هنرمندان و شخصیت های فرهنگی انجام می پذیرد آغازی است برای حرکتی به سوی شکل گیری امت واحده در داخل مرزهای ایران زمین و نهایتا صدور این الگوی زیست مشترک مسلمانی به سایر حوزه های فرهنگی جهان اسلام.

ان شا الله